جناب آقای دکتر سید مهدی شاهچراغی در خصوص جهیزیه میگوید:مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی تهیه وسایل وسایل زندگی بر عهده مرد می باشد و
زوجه هیچ وظیفه ای برای تامین این وسایل به عنوان جهیزیه ندارد

موضوعی به نام جهیزیه در کنار مهریه، یکی از مسائلی است که میان اغلب خانواده های ایرانی به

عنوان معیار تعیین شأن دختران جوان در نظر گرفته می‌شود، البته این موضوع نیز از نکاتی است

که تنها جنبه عرفی دارد و هیچ پشتوانه شرعی و قانونی برای آن وجود ندارد و زن بر اساس

قانون و شرع، وظیفه‌ای برای تهیه جهیزیه ندارد.

روابط میان همسران براساس قانون تعریف و چارچوب مشخصی دارد. یکی از نکاتی که قانون در

خصوص زنان به آن توجه ویژه ای دارد، مسائل مالی زوجه است. این که مرد هنگام طلاق باید

تمامی حق و حقوق مادی زن را پرداخت کند، این که مهریه دینی ممتاز است که در هر شرایطی

به زن تعلق می گیرد، این که زن می تواند نفقه گذشته خود را نیز مطالبه کند، همه و همه از

نکاتی است که اهمیت قانون برای حقوق مادی زنان را تبیین می کند
.
مطابق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه باید در رای صادره خود تکلیف مسایل جانبی

ازدواج از جمله مهریه، نفقه زوجه و نفقه اطفال و حمل، اجرت‌المثل، شروط ضمن عقد و

مندرجات ازدواج، حضانت و اموری از این قبیل را معین کند که از جمله این مسائل جانبی تعیین

تکلیف جهیزیه است. طبق قانون، شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را ندارد زیرا این اموال به زن

تعلق دارد و شوهر فقط تا زمان بقای زندگی مشترک حق استفاده از این اموال را دارد نه فروش

آنها را. پس از طلاق هم استرداد جهیزیه صورت می گیرد زیرا زن مالک جهیزیه است.

تهیه سیاهه‌ای برای جهیزیه

اموالی که بر طبق رسوم قدیم زوجه به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته

می‌شود. اصولا زن نیز مانند مرد می‌تواند در اموال خود هر تصرفی انجام دهد و در واقع در

مسایل مالی خود استقلال تام دارد. در خصوص دعوای استرداد جهیزیه و پیشگیری از اختلاف در

میزان جهیزیه، زوجه می‌تواند جزییات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند
.
به این نوشته اصطلاحا سیاهه جهیزیه گفته می‌شود. سیاهه جهیزیه تهیه‌ شده توسط زوجه باید

به امضای زوج برسد. امضای زوج به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، اما در صورتی که اثر انگشت

شوهر نیز در ذیل سیاهه اموال زن درج شود، این موضوع اعتبار این سند عادی را بیشتر خواهد

کرد. در سیاهه اموال زوجه ذکر می‌شود که به عنوان مثال یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و

نظایر آن به عنوان جهیزیه تهیه شده است
.
لازم به ذکر است تا زمانی که شوهر این سیاهه اموال را امضا نکرده باشد و در ضمن دو نفر هم به

عنوان شاهد زیر آن سیاهه اموال را امضا نکرده باشند، چنین سیاهه جهیزیه‌ای اعتبار نخواهد

داشت. بهتر است تا شهود امضاکننده ذیل اموال مربوط به جهیزیه، مذکر باشند و ترجیحا از

خویشانوندان زن نیز نباشند. پس از آنکه شوهر و آن دو شاهد زیر سیاهه جهیزیه را امضا کردند،

این سیاهه حالت سند عادی را پیدا می‌کند که در زمان بروز اختلاف می‌تواند برای اثبات ادعای

زن به کمک او بیاید.

در حالت دیگر در صورتی که وجهی به شکل مستقیم بابت جهیزیه زن پرداخت شود و به عنوان

مثال با این وجه پرداختی وسایل خانه مشترک خریداری شود، باید یک فاکتور معتبر برای هر

یک از اموال خریداری‌شده به نام زوجه تهیه شود. در زمان بروز اختلاف، زوجه باید ثابت کند،

وسایلی که او خریده بود و به عنوان جهیزیه با خود به خانه بخت آورده، در اختیار وی بوده است

در این موارد ممکن است زوجه مالی را خریداری کند، اما هیچ وقت آن را به خانه مشترک نبرد،

مهم این است که این اموال در قالب جهیزیه به شوهر داده شود یا لااقل در دسترس و اختیار او

باشد. همان‌طور که گفته شد، سیاهه اموال یک نوع سند عادی به حساب می‌آید اما در صورتی

که سیاهه اموال مربوط به جهیزیه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود، این نوشته حکم سند

رسمی را پیدا خواهد کرد.

همچنین می‌توان امضای زوجه را در دفترخانه اسناد رسمی گواهی کرد تا در صورت ادعای انکار

جعل و تردید توسط شوهر یا دیگران، گواهی مذکور اعتبار داشته باشد. هر چند این توصیه‌ها

مطرح می‌شود، در جامعه چنین رویه‌ای مرسوم نیست که زوج در دفترخانه اسناد رسمی حاضر

شوند و از او گواهی امضا بگیرند بلکه به طور معمول خانواده زن فهرستی از اموال مربوط به

جهیزیه را یادداشت می‌کند و از زوج می‌خواهد ذیل آن سند عادی را امضا کند تا نشان‌دهنده

این باشد که وسایل یادشده به عنوان جهیزیه در اختیار او قرار گرفته است. همچنین در این

سیاهه اموال مشخصات جهیزیه توصیف می‌شود که به عنوان مثال دارای چه مارکی است.

از لحاظ حقوقی اموال مربوط به جهیزیه به طور امانت در دست شوهر باقی می‌ماند و احکام عقد

عاریه بر آن حاکم است. به این ترتیب تنها در صورتی که شوهر نسبت به آن اموال تقصیر و

تفریط کند، ضامن عین یا مثل یا قیمت آنهاست.

نکته دیگر تعیین و تکلیف نسبت به اموالی از جهیزیه است که پس از مدت نسبتا کوتاهی از بین

می‌روند. در مورد چنین اموالی به نظر امر مطالبه آنها توسط زوجه مشکل باشد. در این حالت

لزوما باید تقصیر شوهر را در تلف شدن آن اموال به اثبات رساند که در صورت اثبات چنین امری

دادگاه حکم به رد مثل یا قیمت آن اموال را خواهد داد.

در مورد عیب و نقص حاصل از استهلاک اموال ناشی از مرور زمان اصولا نمی‌توان مرد را مسئول

کسر قیمت آن اموال دانست، مگر در صورتی که مرد به طور اختصاصی از آن اموال استفاده کرده

باشد. دیوان عالی کشور در رای شماره سال ۱۳۶۶ خود اعلام کرده است: «داشتن قبض رسید

جهیزیه از زوج به تنهایی کافی برای حق مطالبه نیست، بلکه باید زوجه ثابت کند که جهیزیه

باقی در منزل زوج است و اثر قبض و رسید فقط همین است که با بقای عین جهیزیه، زوج

نمی‌تواند بدون وجود ناقل جدیدی نسبت به آن دعوی مالکیت کند.» گفته شد احکام عقد عاریه

در این مورد جاری است؛ عاریه یعنی استفاده مجانی. بنابراین شوهر می‌تواند به طور مجانی از

اموال مربوط به جهیزیه استفاده کند
.
یا جهیزیه به ارث می‌رسد؟

مطابق قانون، همسران در مسائل مالی خود استقلال دارند. به همین دلیل جهیزیه نیز مالی است

که متعلق به زوجه است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می ماند به میزان سهم

الارث به ورثه تعلق می گیرد. جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌شود. اگر زوج و زوجه

صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث می رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک
دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می شود

درباره موسسه

دادخواست استردارد جهیزیه

ممکن است اختلاف میان زن و شوهر در خصوص جهیزیه کار را به تقدیم دادخواست مطالبه

جهیزیه بکشاند. در این صورت زن باید دادخواستی با خواسته صدور حکم بر محکومیت خوانده

بر استرداد جهیزیه مطابق لیستی که پیوست دادخواست می‌کند تنظیم کند و میزان خواسته را
تقویم کند.
موسسه حقوقی طلیعه داران دادگستر عماد با مدیریت جناب آقای دکتر سید مهدی شاهچراغی همواره کوشیده است بهترین خدمات مشاوره و انجام امور حقوقی را با کادری مجرب و متعهد به هموطنان عزیز ارائه نماید
کارمندان- زنان سرپرست خانواده – کارگران -معلمین- خانواده معظم شهدا و جانبازان از تخفیف ویژه این موسسه در انجام امور حقوقی برخوردار هستند
تا با بهترین و تخصصی ترین مشاوره در کمترین زمان به رفع مشکلات حقوقی خود بپردازید